Er wordt vaak gezegd dat tongspanning de ergste vijand van de zanger is. Of dit waar is laat ik in het midden, maar het is zo dat er bij bijna iedere vocale stoornis extreme tongspanning te vinden is aan de wortel van de tong. De tong kunnen ontspannen, alsook het ontspannen van de slik- en kokhalsreflex  is voor iedere zanger van het allergrootste belang.  De wortel van de tong duwt en trekt vaak aan het strottenhoofd en de aanwezige spanning houdt het kraakbeen vast dat op zijn beurt de stembanden in een stijve positie omringt.  Het resultaat hiervan is een klein stembereik en weinig volume omdat de stembanden niet vrij kunnen trillen. De afwezigheid van resonantie en vrijheid in je klank zal meteen merkbaar zijn aangezien een deel van de tong en zijn omringende spieren de resonerende, akoestische ruimte blokkeren.

Veel mensen houden hun tong en strottenhoofd gespannen tijdens een normale dag. Eerlijk gezegd is het ook niet zo gemakkelijk om je tong te ontspannen. Sta voor de spiegel, open je mond en ontspan je tong. Observeer hoelang hij stil blijft liggen. Het duurt waarschijnlijk niet zolang vooraleer er schokkende bewegingen tevoorschijn komen.

Hoe kun je controleren of je tong gespannen is?

Neem je duim en plaats die op de zachte spier aan de onderkant van je kin. Het zachte vlees dat je voelt is de tong. Duw nu krachtig met je tong tegen je gehemelte.  Je zou de onderkant van je tong tegen je duim moeten voelen.  Wanneer je die druk aan de onderkant van de kin voelt, dan is de tong gespannen. Observeer tijdens het zingen of er beweging in die regio is. In een ideale situatie is de tong volledig ontspannen en is er geen enkele beweging aanwezig.

Let ook op de wortel van je tong en het gevoel in je keel wanneer je leest, aan de computer werkt, stress voelt opkomen, een fysieke activiteit beoefent, een lange a of ie zingt en klinkers zingt in je gehele register. Ik vermoed dat je veel spanning in je tong zult ontdekken waar je je voordien niet van bewust was.

In welke positie is mijn tong het meest ontspannen?

Het doel is om bij het spreken of zingen van klinkers de tong te trainen wanneer hij te veel naar beneden of naar achteren beweegt zodat de tongpositie minder plat en meer naar voren is gericht. De zangstem kan dan optimaal gebruik maken van een ruime klankkast en een strottenhoofd dat in een neutrale positie blijft.

Bij het zingen van klinkers moet de tongpunt ALTIJD de ondertanden raken. Uiteraard zal de tongpunt omhoog bewegen als er bepaalde medeklinkers gezongen moeten worden (d, l, n, r, s, t, z) maar zal daarna weer terugkeren naar de ondertanden. Sommige klinkers zijn “risicovoller” dan anderen.  Bij de AA wordt de tong afgeplat. Wanneer de tong té plat wordt gemaakt ontstaat er druk op het strottenhoofd. Een IE is voor het zingen veel gunstiger; de tong ligt goed naar voren, er is veel ruimte in de keel en de tong komt omhoog. Weinig kans dat er veel druk op het strottenhoofd komt te liggen. Bij de klinker OE komt achterkant van de tong omhoog, wat gunstig is voor de klank. Let er op dat je de tong niet te ver naar achteren trekt en je daardoor de keelholte verkleint.

Welke klinker het meest problemen zal geven, hangt af van de motoriek van de zanger. Niet iedereen maakt zijn klinkers op dezelfde manier en is afhankelijk van je spreekgewoontes. 

Maak  ook gebruik van ( ja , alweer!) de ng-klank en een lichte glimlach om je tongpositie te trainen. Dan valt alles meteen op zijn plaats.

Wat ook helpt is met de achterkant van de tong contact te maken met de bovenkiezen. Het uitspreken van tekst wordt dan wat lastig maar je kunt heel goed voelen wanneer de tong naar achteren of beneden wil trekken. 

Nodig regelmatig de stilte uit wanneer je oefent.  Bewustzijn is de sleutel tot gelijk welke ontwikkeling je wil doormaken. Een beetje bewustzijn is soms al voldoende om grote verandering teweeg te brengen. Je hoef dus alleen maar stil te worden en je tijd te nemen om te observeren en te corrigeren.